Omgaan met de dood en rouw.
Als uitvaartverzorger en vrijwilliger in rouwbegeleiding heb ik dagelijks te maken met de dood en verlies. Persoonlijk heb ik de afgelopen jaren van heel dichtbij ook verlies gekend. Door de verschillende ervaringen, zowel privé als in mijn vak, kan ik mensen ondersteunen in afscheid nemen en rouw.
Er is veel geschreven over rouw. Na een verlies heeft een mens vier rouwtaken die niet per se in deze volgorde voorkomen:
- De werkelijkheid van het verlies onder ogen zien
- De pijn van het verlies ervaren
- Zich aanpassen aan het leven
- Opnieuw leren houden van het leven
(4 rouwtaken van William Worden)
Rouwen wordt ook rouwarbeid genoemd, je moet er echt voor werken. Ook als je er niet bewust mee bezig bent kost het je bakken energie. Mijn broer omschreef het als een slechte batterij; normaal gaat je batterij een dag mee, als je rouwt is hij soms na een paar uur leeg. Rust en regelmaat helpt. Ga de natuur in. Ben je moe; doe een dutje.
De eerste twee taken kunnen heel moeilijk zijn, het verdriet toelaten. Stop je het weg? Dan komt het vroeg of laat ook naar boven. Je moet het echt doorleven (op je eigen manier en in je eigen tempo). Geef jezelf de ruimte. De laatste twee taken zijn gericht op herstel, maar het kan even duren voordat je zover bent. Er staat geen tijd voor. Vertrouw erop dat ook dat weer komt als je er aan toe bent. Lees over rouw, leer begrijpen wat je doormaakt. Zoek hulp als je er na een tijd niet uit komt.
De dood leerde mij dat alles eindig is. En je leeft nu… Niet gisteren, niet vorig jaar. Niet morgen, niet volgende week. Nu. Alles wat je nu doet heeft invloed op je tijd hier op aarde. Morgen kun je dood zijn.
Dat besef geeft ook een zekere onrust, maar misschien is dat niet het goede woord. Het gevoel is tweeledig, enerzijds is het een beangstigend gevoel, anderzijds geeft het de energie om alles uit het leven te halen. Je wilt iets veranderen in je leven? Kriebelt er al tijden iets? Doe het! Doe iets! Blijf niet denken; stap uit je denken en neem de eerste stap.
Werk aan jezelf op alle fronten; versterk je lichaam en geest. Focus op jezelf. Niet gericht op je ego maar op je ‘zelf’. Niet op je denken, maar op je zijn. Plan vooruit, breng structuur aan. Probeer te genieten van de kleine dingen die het leven mooi maken.
Gaat het even niet? Geef daar ook de ruimte voor. Alles gaat met vallen en opstaan. Het gaat om jou. Vanuit een gezond lichaam en een gezonde geest sta je ook weer open voor de ander en kun je de ander beter horen en helpen.
Maak contact met God, Allah, het universum of waar je dan ook in gelooft. Besef dat wij, dat jij slechts een onderdeel bent van het grote geheel. Maak daar contact mee. Naar buiten gaan helpt; wandelen, fietsen. Kijk naar de wolken, kijk naar de sterren, kijk naar de dieren. Adem. Vind de stilte in jezelf.
Tot slot een gedicht van Marinus van den Berg Uit: ‘Een nieuw begin’:
Elke dag is een uitnodiging om goed te zijn voor jezelf,
om jezelf op te bouwen.
Elke dag is een uitnodiging
om jezelf te oefenen
in waardering voor dit leven,
in waardering voor je kunnen.
Elke dag is een uitnodiging
om je te verwonderen
over zoveel goeds in anderen,
over zoveel verlangen naar liefde.
Elke dag is een uitnodiging
om tijd te nemen voor zorg,
om aandachtig te leven.
Elke dag is een uitnodiging
om intenser te leven dan nodig is,
om meer te horen dan gisteren.
Elke dag is een uitnodiging
om elkaar te bemoedigen
om te bouwen aan een wereld van liefde.
Elke dag is een uitnodiging
om zin te geven aan dit leven.
Wie op de uitnodiging ingaat
zal steeds meer van het leven houden,
ook al weet je dat je zult sterven.
Wie zich laat uitnodigen,
leert over grenzen heen te zien.
Chris Beekman